Tegoroczny czerwiec okazał się wyjątkowo pracowity. Równość płci, prawa LGBT czy kwestie związane z bezpieczeństwem i wolnością słowa – to tylko część obszarów, które zostały objęte działaniami watchdogów.
Bezpieczeństwo
W czerwcu Senat przyjął projekt ustawy antyterrorystycznej. Zdaniem Amnesty International – jak i wielu innych organizacji – niesie on ze sobą poważne ryzyko naruszeń podstawowych praw i wolności. Pozwoli on między innymi służbom bezpieczeństwa na blokowanie stron internetowych i portali społecznościowych. I choć wcześniej odbyły się liczne protesty organizacji pozarządowych, prezydent podpisał się pod ustawą 22 czerwca. Mimo to Fundacja Panoptykon nie zaprzestaje działań: w planach ma m.in zaskarżenie najniebezpieczniejszych punktów nowouchwalonych przepisów do trybunałów w Strasburgu i Luksemburgu, a także – skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego.
Fundacja alarmuje również w sprawie ustawy hazardowej, która także dawałaby możliwość blokowania stron internetowych, a co za tym idzie – ograniczałaby zarówno wolność słowa, jak i prawo do sądu oraz prawo do prywatności w ogóle.
Równość płci
Osiemnastego czerwca w Warszawie odbył się “Marsz godności”. Hasłem tegorocznej manifestacji były słowa “Prawa kobiet prawami człowieka”. Marsz dotyczył przede wszystkim liberalizacji obowiązującego w Polsce prawa aborcyjnego: – Jesteśmy tu, bo przychodzi chwila, że trzeba stanąć na ulicy i powiedzieć: “dość!”. Dość ignorowania naszych najbardziej podstawowych praw, dość przemocy wobec kobiet, dość ignorowania naszego prawa do ochrony zdrowia i życia! Chcemy, by wreszcie gwałciciele trafiali do więzień, chcemy, żebyśmy nie były obwiniane – to my jesteśmy ofiarami. Chcemy, żeby kobiety samotnie wychowujące dzieci nie musiały walczyć o alimenty. Chcemy mieć dostęp do najnowszych zdobyczy medycyny – in vitro jest dla nas. A przede wszystkim żądamy zaprzestania wszelkich prób zaostrzenia ustawy antyaborcyjnej – mówiła jedna z organizatorek manifestacji, Irina Ovcinicov. Swoją obecnością akcję wsparli również: Krystyna Janda, Agnieszka Holland, Magdalena Cielecka, Jerzy Stuhr, Tymon Tymański, a wśród jej organizatorów znalazły się takie organizacje, jak: Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Kongres Kobiet, KOD, Amnesty International Polska czy Fundacja Feminoteka.
Federa zbiera natomiast podpisy pod ustawą dotyczącą liberalizacji prawa aborcyjnego (https://www.facebook.com/inicjatywapolska2016/photos/a.1771148386450470.1073741828.1771134489785193/1822278191337489/?type=3&theater). Akcja “Ratujmy Kobiety” dotyczy przede wszystkim projektu ustawy, która dawałaby możliwość legalnego i bezpiecznego przerywania ciąży, zapewniałaby ciężarnym kobietom pełną opiekę zdrowotną, umożliwiałaby dostęp do nowoczesnych metod antykoncepcji i wprowadzała edukację seksualną w szkołach.
Feminoteka z kolei zwraca uwagę na akcję mającą na celu zatrzymanie przemocy wobec kobiet: pomagam.pl/stopprzemocy. Dzięki niej organizacja chce mieć: możliwość udzielania informacji przez cały rok kobietom, które doświadczają przemocy, podczas dyżurów telefonu antyprzemocowego, a także móc udzielać porad prawnych i psychologicznych, prowadzić grupy wsparcia, uczestniczyć w rozprawach kobiet, które doświadczyły przemocy oraz organizować warsztaty i akcje antyprzemocowe..
Fundacja Rodzić po Ludzku w czerwcu zorganizowała akcję wysyłania listów do Ministra Zdrowia oraz prezesa NFZ. Największą obawę Fundacji budzi możliwość ograniczenia swobodnego wyboru osoby prowadzącej ciążę i położnej.
Ochrona środowiska
Greenpeace zwraca uwagę na decyzję Komisji Europejskiej o wszczęciu postępowania w sprawie decyzji o wycince w Puszczy Białowieskiej. Choć minister Szyszko wielokrotnie zapewniał, że wycinka jest zgodna z prawem unijnym, to Komisja wskazała, że nie została przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko, co jest poważnym naruszeniem unijnego prawa (http://kochampuszcze.pl/skarga/). Swój sprzeciw wobec wycinki Puszczy można wyrazić, podpisując petycję organizacji. W sprawie Puszczy Białowieskiej odbyło się też w czerwcu spotkanie ekspertów Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody oraz przedstawicieli Ministerstwa Środowiska i Lasów Państwowych. Podczas debaty wielokrotnie zwracano uwagę na unikatowość Puszczy, a jeden z delegatów – Herve Lethier, iż wycinka zmusi organizację do zgłoszenia, że obiekt ochrony już nie istnieje (http://watchdogportal.pl/watchdog-article/spotkanie-ekspertow-unesco-przedstawicielami-ministerstwa-srodowiska-bialowiezy/).
Greenpeace negatywnie ocenia też poselski projekt zmiany ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE), nad którym pracowało Ministerstwo Energii. “Zmiany proponowane obecnie przez Ministerstwo są niekorzystne dla polskich rodzin i nie poprawią bezpieczeństwa energetycznego kraju. Propozycje zawarte w projekcie zahamują rozwój energetyki obywatelskiej” — twierdzi Anna Ogniewska z Greenpeace Polska (http://www.greenpeace.org/poland/pl/wydarzenia/polska/Zmiany-w-ustawie-o-OZE-polskim-rodzinom-odebrano-taryfy-gwarantowane/).
Wolność słowa
Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował jeszcze w maju do ministra Mariusza Błaszczaka o zainterweniowanie w sprawie prowadzenia przez władze lokalne prasy. MSWiA co prawda zgodziło się z opinią przedstawioną przez Adama Bodnara, lecz stwierdziło, że obecne przepisy nie wykluczają działalności wydawniczej prowadzonej przez samorząd, a całą sprawą powinno się zająć Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wiceminister kultury Jarosław Selin potwierdził w rozmowie z Dziennikiem Gazeta Prawna, że należy zmienić przepisy w ustawie Prawo prasowe. Sieć Obywatelska Watchdog Polska pozytywnie ocenia interwencję RPO.
Do Sejmu wpłynął 7 czerwca projekt tzw. pomostowej ustawy medialnej złożony przez posłów Prawa i Sprawiedliwości. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wskazała, że po raz kolejny pośpieszny tryb pracy nad ustawą spowodował, że nie zostały przeprowadzone konsultacje społeczne. Ponadto niektóre proponowane w projekcie rozwiązania, zdaniem Fundacji, nie przyczynią się do poprawy funkcjonowania mediów publicznych. W szczególności w opinii ponownie podkreślono, że „projekt ustawy nie eliminuje kontroli polityków nad działalnością i przekazem mediów publicznych i tym samym nie zapobiega możliwości wykorzystywania tych mediów jako narzędzia politycznego w debacie publicznej”. Z opinią HFPC można zapoznać się tutaj.
Prawa LGBT
Jedenastego czerwca ulicami Warszawy przeszła 16. Parada Równości, w której – zgodnie z szacunkami policji i organizatorów – wzięło udział około 35 tyś. osób. Wśród nich znalazło się wielu przedstawicieli organizacji społecznych i politycznych. Głównym organizatorem była Fundacja Wolontariat Równości. Mottem przewodnim tegorocznej manifestacji zostały słowa: „Równe prawa – wspólna sprawa”. Z postulatami Parady można zapoznać się tutaj.
Kampania Przeciw Homofobii wystosowała w czerwcu list do Hanny Gronkiewicz-Waltz z prośbą o spotkanie. Stowarzyszenie doceniło Prezydent za uczczenie ofiar masakry z 12 czerwca w Stanach Zjednoczonych: Hanna Gronkiewicz-Walz oddała bowiem hołd przed ambasadą USA i wystosowała list do burmistrza Orlando.
Stanowienie prawa
Obywatelskie Forum Legislacji działające przy Fundacji im. Stefana Batorego opublikowało nowy raport z obserwacji procesu legislacyjnego obejmujący okres od 16 lutego do 15 maja. Raport zawiera spostrzeżenia dotyczące praktyki procesu legislacyjnego w drugim kwartale prac obecnej kadencji Sejmu. Zwraca się w nim uwagę na zwiększoną liczbę uchwalanych ustaw w porównaniu do dwóch poprzednich rządów. Dokument zawiera również uwagi o niepokojących planach i praktykach legislacyjnych takich jak skracanie wszelkich terminów zarówno na etapie prac rządowych, jak i parlamentarnych, skutkujące częstym stosowaniem trybów szczególnych czy plany rezygnacji z zasady tworzenia ustaw na podstawie założeń.
Edukacja
Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej wydało zbiór wywiadów zatytułowany „Szkoła równości. Dziennik praktyk”. Publikacja jest skierowana przede wszystkim do pracowników szkół, a jej celem jest pokazanie, jak w praktyce prowadzić edukację antydyskryminacyjną. Z publikacją TEA można zapoznać się tutaj.